wrapper

Новости - слайдер на главной

24 кастрычніка 2016 г. Варшаўская фондавая біржа і Інстытут бізнэсу БДУ падпісалі мэмарандум аб стварэньні ў Менску Беларуска-польскага цэнтру IPO. Што гэта такое і чаму варта звярнуць на яго ўвагу?

IPO на Варшаўскай біржы 

IPO (анг. Initial Public Offering) альбо першаснае публічнае размяшчэньне акцый на фондавым рынку. Першы цэнтр IPO у Беларусі мае быць створаны ў 2017 г. Яго мэтай будзе прадстаўленьне кансультацыйнай дапамогі, у тым ліку юрыдычнай, для беларускіх прадпрыемстваў, якія хацелі б прыцягнуць фінансаваньне праз Варшаўскую фондавую біржу (ВФБ).

ВФБ зьяўляецца сёньня самай буйной фінансавай біржай у рэгіёне. Капіталізацыя асноўнага рынку складае каля $260 млрд (паводле стану на 28.10.2016). ВФБ вядзе актыўную працу па пашырэньню колькасьці прадпрыемстваў, каціруемых (лістуемых) у Варшаве. На сёньняшні дзень на асноўным “паркеце” у Варшаве каціруюцца акцыі 486 прадпрыемстваў, у тым ліку 53 замежныя (агульнай капіталізацыі каля $125 млрд) – з Украіны, Галяндыі, Люксэмбурга, Нямеччыны, Летувы, Аўстрыі, Эстоніі, Славакіі, Славеніі і Балгарыі. Прадпрыемствы, якія хочуць каціравацца на асноўным рынку абавязаныя споўніць пэўныя абавязальніцтвы (якія датычаць між іншым сыстэмнай і адкрытай справаздачнасьці, а таксама незалежнага аўдыту дзейнасьці). Меншыя прадпрымствы, для якіх гэтыя абавязальніцтвы могуць быць надта каштоўныя, могуць каціравацца на альтэрнатыўным рынку “Newconnect” у Варшаве, на якім цяпер знаходзяцца акцыі 406 прадпрыемстваў, у тым ліку 9 замежных, агульнай капіталізацыі каля $2 млрд (то бок у сярэднім капіталізацыя аднаго прапрыемства складае каля некалькіх мільёнаў дал.).

Такім чынам, Варшаўскі бок прапануе праз IPO на Варшаўскай біржы атрымаць танныя (у параўнанні да крэдытаў) фінансавыя сродкі на мадэрнізацыю і інвестыцыйую дзейнасьць беларускіх прадпрыемстваў. Існуе вялікая верагоднасць, што ў Варшаве грошы для беларускіх кампаній знойдуцца, у адрозненні ад роднага фондавага рынку. 

Чаму IPO не ў Беларусі?

Мы павінны прызнаць: рынку акцыяў ў Беларусі ў клясычным яго вызначэнні няма. Для параўнаньня з польскім рынкам, на Беларускай валютна-фондавай біржы (БВФБ) сёньня каціруюцца акцыі 62 прадпрымстваў, а агульную капіталізацыю ... немагчыма падлічыць. Невядома, колькі вартыя беларускія кампаніі з  БВФБ, бо абароты па большасці настолькі мінімальныя, што цана падчас такіх малых абаротах не адлюстроўвае рэчаісную вартасць кампаніі. Абарот акцыямі другаснага рынку за ўвесь 2015 год склаў усяго 1% ад агульнага абароту біржы, дзе асноўным попытам карыстаюцца валюты і дзяржаблігацыі. А, напрыклад, абарот другаснага рынку акцыямі на БВФБ 19 кастрычніка склаў USD 972 у эквіваленце (4 здзелкі з акцыямі 2 кампаніяў “УсходМінск” і “Мінскжэлезабетон). 

Асноўная прычына заняпаду ў тым, што ў Беларусі папросту няма каму трымаць акцыі, незалежна ад іх вартасці і ўзроўню смеццевасці. Беларускае заканадаўства толькі ў 2014-2015 гадах ўвяло ў жыццё спектр фінансавых пасярэднікаў як інвестыцыйныя фонды на базе камерцыйных банкаў. Давяральнае кіраванне нашымі грашыма беларускія банкі і інвесткампаніі ажыццяўляюць на больш ліквідных і прыбытковых заходніх рынках. Пенсійных фондаў, адных з ключавых акумулятараў на фондавым рынку, у Беларусі няма зусім. 

Практыка беларускага IPO падцверджвае, што без пасярэднікаў і наладжанай фінансавай інфраструктуры размясціць выпуск акцыяў немагчыма. Першае IPO у найноўшай гісторыі Беларусі звязана з размяшчэннем на Беларускай валютна-фондавай біржы акцый ААТ «Барысаўскі завод медыцынскіх прэпаратаў». Улетку 2011 г. на продаж прапанавалі 125,5 тыс. акцыяў на 59,7 млрд.руб. (15% статутнага фонду). Інвестары купілі толькі 223 акцыі за 105 млн.руб. ці 0,18% колькасці, выстаўленай на продаж. Праз год, у красавіку 2012 г., ААТ «Мінскі завод пеністых вінаў» выставіў на продаж 25% пакет акцыяў. Здаецца, яны ўлічылі досвед барыскаўскага піянеру аб неабходнасці шырокай рэклямнай кампаніі выпуску, што прывяло да большага поспеху: 70% прапанаваных акцый былі прададзеныя за 28 млрд.руб. 

Чаму ў Варшаве можа ўсё атрымацца? 

Па-першае, выхад на варшаўскі фондавы рынак дае доступ ня толькі да польскага капіталу, але й да міжнароднага. Прыкладна палова інвестараў на ВФБ гэта замежныя інстытуцыйныя фонды (інвестыцыйныя і пенсійныя). Міжнародны капітал асабліва зацікаўлены ў выпусках акцый буйных прадпрыемстваў. Акцыі Беларускалію ці Беларусбанку бяспрэчна маглі б зацікавіць глабальных гульцоў. Дарэчы, яны і заплацяць валютай. 

Па-другое, Варшаўская біржа сапраўды з’яўляецца самай развітай біржай на постсавецкай прасторы. Рэжым пастаяннага гандлю ў рэжыме анлайн Варшава ўвяла першай на постсавецкай прасторы. У спалучэнні з высокімі абаротамі  гэта дазваляе прадаць ці набыць практычна любыя акцыі ці інструманты за секунды, пытанне толькі цаны. 

Па-трэцяе, буйныя беларускія прадпрыемствы маюць пазытыўную гісторыю на заходніх фондавых рынках, хоць гісторыя нашага фондавага ўдзелу на заходніх пляцоўках вельмі сціплая. Гэта як з аблігацыямі на міжнародным рынку: калі ты там ёсць, цябе ведаюць і давяраюць, калі няма, рыхтуйся плаціць шмат. Частка беларускіх прапрыемстваў ужо мае крэдытныя рэйтынгі прысвоеныя міжнароднымі рэйтынгавымі агенцтвамі, а таксама вядуць альбо абавязаныя будуць весьці з 1 студзеня 2017 г. бухгалтарскую справаздачнасьць паводле міжнародных фінансавых стандартаў (датычыць усіх беларускіх банкаў і некалькіх дзесяткаў буйных адкрытых акцыянэрных таварыстваў, ААТ). 

Па-чацвёртае, прыклад украінскіх кампаніяў паказвае, што інвестары ў Варшаве давяраюць кампаніям з усходу. Усяго на варшаўскім “паркеце” 11 украінскіх кампаніяў, 7 з іх прадстаўляюць сельскагаспадарчы сектар, 2 вугальны сектар, 1 кампанія прадстаўляе паслугі воднага транспарту і 1 кампанія вытворца акумулятараў.

Прыватызацыя ў Беларусі па-новаму?

Праз IPO на любой пляцоцы ўласьнік (у дадзеным выпадку беларуская дзяржава і беларускі прыватны капітал) можа прыцягнуць новыя сродкі на прадпрыемствы, не губляючы кантроль над імі. Папярэднія спробы прыватызацыі ў Беларусі паказалі, што продаж кантрольнага пакету акцый стратэгічнаму інвестару пужае беларускую ўладу, якая ня хоча губляць кантроль над эканомікай. У адрозьненьні ад пакупкі стратэгічным інвестарам, які цікавіцца перад усім набыцьцём кантрольнага пакету акцый, IPO дае магчымасьць разьмяшчэньня на фондавым рынку меншаснага пакету акцый для большай колькасьці інвэстараў. 

Пакуль што, няма яшчэ палітычнай згоды на прыватызацыю беларускіх стратэгічных прадпрыемстваў, нягледзячы на іх даволі дрэнны фінансавы стан. Аднак Беларусь як ніколі патрабуе замежных інвестыцый, якія б збалансавалі адмоўнае сальда гандлёвага баланасу ў сярэдне- і доўгатэрміновай перспектыве. Таму ў апошнім часе бачны рэальныя крокі беларускіх уладаў скіраваныя на прыцягненьне замежных інвестараў у Беларусь, у тым ліку праз прыватызацыю:

• У 2015-2016 гг. Беларусь падпісала з Еўрапейскім банкам рэканструкцыі і разьвіцьця (ЕБРР) два мэмарандумы па прыватызацыі кантрольнага пакету акцый Белінвестбанку (чацвёрты банк у РБ па велічыні актываў) і Банку Масква-Мінск (дзесяты банк у Беларусі па велічыні актываў) да канца 2019 г. Паводле зьвестак ЭБРР гэтыя працэсы ідуць паводле плану (у тым ліку да канца гэтага году ўрад павінен прадаць ЭБРР блокпакет акцый – 25% + 1 акцыя – Белінвестбанку).

• У траўні 2016 г. урад агучыў прапанову па прыватызацыі 25% акцый Беларусбанка (валодае каля 40% актываў банкаўскага сэктару) у 2017-2018 гг.

• У ліпені 2016 г. быў працягнуты пілотны праект з Сусьветным банкам (СБ) па прыватызацыі, які дзейнічае з 2011 г. і датычыць 8 сярэдніх памераў прадпрыемстваў (зараз ідзе размова з СБ аб магчымым пашырэньні сьпісу).

• У верасьні 2016 г. урад запрапанаваў ЕБРР падрыхтаваць да прыватызацыі 5 сярэдніх памераў прадпрыемстваў. 

Такім чынам, у Варшаве акцыі беларускіх прадпрыемстваў  чакаюць і праблем з попытам не павінны быць. Буйныя прадпрыемствы і банкі, што здолеюць выканаць патрабаванні па лістынгу ў Варшаве, маюць там дадатковыя магчымасці па пошуку інвестфондаў, недаступныя ў Беларусі. Прадпрыемствы сярэдняга ўзроўню маглі б паспрабаваць удзельнічаць на адмысловай пляцоўцы Newconnect для малых і сярэдніх прадпрыемстваў. Атрыманы капітал мог бы выканаць ролю замежных інвестыцыяў, якіх так не стае Беларусі. 

Разам з тым, трэба памятаць, што выхад на замежныя фондавыя рынкі гэта таксама забавязанне адчыненай і рынкавай гульні. Такія забавязанні павінны выходзіць як ад прадпрыемстваў, так і ад беларускай дзяржавы, якая павінна забяспечыць роўныя магчымасці для новых інвестараў і аперацыйнага функцыянавання прадпрыемстваў. 

Патэнцыял супрацоўніцтва з варшаўскай фондавай біржай можа не абмяжоўвацца толькі выхадам беларускіх эмітэнтаў на фондавы рынак суседзяў. Трэба таксама задумацца пра тое, чаму б беларускай біржы не атрымаць больш перманентны доступ да капіталу з-за заходняй мяжы. Чаму б беларускай біржы пасля столькіх гадоў безвыніковых намаганняў па стварэнню ліквіднага рынку акцыяў не далучыцца да тых, хто ўжо стаў лідарам у рэгіёне? Чаму б разам з Варшавай не стварыць агульную пляцоўку для кампаніяў як з Еўрапейскага, так і з Еўразійскага Саюзу? 

 

Аўтары: Алесь Аляхновіч (Віцэ-прэзідэнт CASE Belarus), Серж Наўродскі (Прэзідэнт CASE Belarus)

Крыніца: EKONOMIKA.BY

Другія навіны па тэме:

Менее 2% белорусов вкладывают деньги в ценные бумаги

Leave a comment

Миссия

Продвигать аналитику для информирования и выработки доказательной политики, адвокатировать развитие частного сектора.

Портал ЭКОНОМИКА.BY

О портале

For using special positions

https://ekonomika.by

For customize module in special position

https://ekonomika.by

Template Settings

Color

For each color, the params below will give default values
Blue Green Red Radian
Select menu
Google Font
Body Font-size
Body Font-family